ORGAN OFICIAL DEL INTERLINGUE-UNION

COSMOGLOTTA

Supplement
al nró 302 de COSMOGLOTTA (may-august 2004)

Interlingue deve esser sentit quam un lingue de paroles indigen

PhDr. Ing. Podrazil

In li nró 302 de Cosmoglotta yo intentet presentar mi sta-punctu concernent li reaction de Sr. Sebastian Hartwig a mi contributiones in Cosmoglotta 297 e 298. Ma yo ancor ne fa to. A saver, a mi "preventiv " response quel ha esset publicat in li nró 301 sub li titul "Supplementes a mi proposition concernent li orthographie e li pronunciation de Interlingue " yo ha nu scrit ancor un continuation quel have li titul presentat supra, i.e. "Interlingue deve esser sentit quam un lingue de paroles indigen ". E solmen in li nró 303 yo va concretmen formular mi sta-punctu concernent li reaction de Sr. Sebastian Hartwig.

Estimat letores de Cosmoglotta, Concernent li argumentes in favor del simplificat orthographie, yo vole dir Vos que ti-ci argumentes esset inventet sur li base de unilateral ponderation, nam li autores de ti-ci argumentes videt - e anc in contemporanie vide -solmen un parte del veritá. Pro quó? - Omni ti-ci argumentes esset inventet sur li base de unilateral ponderation, nam li autores de ti-ci argumentes videt - e anc in contemporanie sempre vide — solmen un parte del veritá.

Lass nos departer in prim de to que noi va regardar Esperanto: ti-ci lingue esset constructet tal-men que ex li minim grand númere possibil de radicas, prefixes e suffixes mey esser creat max mult paroles possibil. Pro to Esperanto es facil p.ex. por li non-europan nationes (p.ex. li chineses), ma anc por li ost-europan nationes, p.ex. por li slaves.

Poy on comenciat crear li naturalistic lingues international. Li prim passu esset Ido (yo ancor completa que fro li naturalistic lingues artificial del "principal currente" differe "Latino sine flexione" quel es in facte li latin con li analytic grammatica) e poy plu tard esset creat Interlingue (yo self ne vole usar li término "Occidental" nam Interlingue ne es un lingue solmen por li "occidente" - ergo por li west).

Noi save que Interlingue have anc su propri parol-formation. Ma a differentie fro Esperanto quel prefere adoption plu tost de solmen parol-radicas, ex queles on poy crea ulteriori paroles ja directmen in Esperanto, Interlingue adopte — sin restriction — anc paroles queles esset ja creat in altri lingues — in grec, latin e in romanic lingues, p. ex in francesi. Ti paroles es selectet talmen, por que ili mey esser comprensibil por romanic nationes e anglophones, a saver sin studie preliminari, o solmen con un micri studie preliminari. Pro ti cause Interlingue es mult laudat quam un lingue naturalistic (e anc Interlingua de IALA es laudat pro li sam cause).

Ma it es necessi conscier que in Europa existe anc altri nationes quam tis de anglophon e romanic sphere! It acte se p.ex. pri li non-anglophon nationes germanic, slaves, ugrofinlandeses, baltic nationes, albaneses, grecos (i.e. neogrecos), turcos etc. Por ti-ci nationes Interlingue es comprensibil solmen pos un profund studie preliminari! (Infra yo va designar omni ti-ci nationes integralmen per li accurtation "NON-ROM-ANG").
Ma in contemporanie ci existe un fundamental problema: omni homes in li munde (plu precismen dit - ti homes in li munde, queles es convenentmen informat) opine que li anglesi ja devenit un lingue international. Si noi va persuader homes "que ili mey apprender Interlingue, nam Interlingue va certmen devenir un lingue international", poy ili totrnen ne va creder a nos!

Ergo qualmen noi posse motivar por studiar Interlingue ti nationes pri queles yo parlat supra, ergo ti nationes por queles Interlingue es comprensibil solmen pos un profund studie preliminari?

Ci it offerta se ti motivation, que si un membre de ti-ci mentionat nationes va har apprendet Interlingue, poy su expression scrit o oral va esser comprensibil — plu o minu — por li romanic nationes. Ma attention! - Esque ti-ci non-romanic connossero va anc sufficentmen comprender li romanic lingues? - Mi experientie es tal, que in hodial témpor (quande anglesi es ci difluset) li homes con un extraordinari in-teresse pri lingues va preferer li studie directmen de alcun lingue romanic, p.ex. de hispan, italian o francesi, e ne va voler "luder con far se comprender per medie de Interlingue", nam por quelcunc casu de far se comprender ambi communicant parteneros va sempre haver a disposition su connossenties de anglesi ganiat in li schola.

Alor ci existe solmen li sol effectiv solution: It es necessi presentar Interlingue quam un medie por comprender li paroles international (i.e. li paroles greco-latin). E al ti-ci comprension on posse max bonmen arrivar talmen, que it es necessi monstrar que li paroles queles esset adoptet ad-in Interlingue fro grec e latin, posse esser descomposit similmen quam in Esperanto, a saver a un litt númere de radicas, prefixes e suffixes. Ma in li paroles grec e latin ti-ci descomposition ne es tam simplic quam in Esperanto, tamen it ne es tro complicat; it suffice solmen un tre concis instruction pri li etymologie.

(Ma to es possibil far solmen con li historic orthographie, a quel yo proposi li historic pronunciation, por que li Interlingue con li historic orthographie mey devenir phonetic, ergo phonetic presc quam Esperanto! Ma li simplificat orthographie es absolutmen sin valore por presentar Interlingue con ti-ta concis instruction pri li etymologie del greco-latin paroles, nam li simplificat orthographie fa ínclar li interni structura de paroles.)

Poy por ti-ta NON-ROM-ANG nationes Interlingue va devenir un concis extracte del greco-latin philologie + etymologie, quel posse esser util a ti-ci nationes por general connossentation del international vocabularium quel es un greco-latin heredage. In quant it acte se pri li comprension re paroles international, it es necessi conscier to-ci: benque li NON-ROM-ANG nationes europan anc appartene al greco-latin sphere cultural, ili (a differentie fro nationes anglophon + romanic) ordinarimen usa solmen un minu grand parte de paroles international, nam li grand parte de paroles international es viceat per paroles indigen.

Estimat letores de Cosmoglotta, esque Vu posse imaginar que li pluparte de tchecos ne comprende p.ex. li parol "orthographie" (benque ti-ci international parol existe anc in tchec, it es connosset solmen al tchec expertes linguistic; generalmen es usat li tchec parol "pravopis"), e presc null tcheco comprende li parol "collateral". Ma per medie de etymologie li tchecos posse facilmen perfectionar se in ti-ci afferes: si ili ne connosse li parol "orthographie", poy ili connosse almen li "photographie", "orthopedie". Si noi va descomposir ti-ci paroles e va explicar lor componentes, poy de ti-ci componentes noi va composir li "ortho-" + "graphie" = "orthographie". E si li tchecos ne connosse li parol "collateral", poy ili connosse almen li "bilateral"(in tchec: "bilaterálni"), "collection", etc, etc.

Ma ci es important que homes mey ne confuser li paroles grec con li paroles latin (plu precismen dit: grec e latin radicas, prefixes, suffixes). E ti-ci differentiation va esser possibilisat just med li historic orthographie, a saver per li grec elementes orthographie (ph, rh, th, ch— character, y—systema).
Alor, li simplificat orthographie ne es bon por monstrar qualmen p.ex. alcun latin parol esset derivat in latin, o qualmen alcun grec parol esset derivat in grec. Alor paroles con li simplificat orthographie in Interlingue es poy íntransparent e índescomposibil. E to-ci yo prende quam ínsufficent consideration de omni important lingual vis-punctus e pro to yo declara que autores del argumentes in favor del simplificat orthographie videt e vide solmen un parte del veritá!

Por li NON-ROM-ANG nationes li international paroles es paroles adoptet. Ci lass nos in prim conscier que si noi examina un lingue matrin - mi, Vor etc, ti-ci lingue have in se é paroles indigen é paroles adoptet; e just ti adoptet paroles in li (mi, vor) lingue matrin es sentit quam íntransparent e índescomposibil. Ma Interlingue es un lingue ex paroles international, e pro to in Interlingue on deve sentir just li paroles latin e grec quam paroles indigen e ne quam adoptet!

(Li commun manca de omni naturalistic lingues artificial con li simplificat orthographie es to, que li paroles international— grec, latin, romanic — es sentit in ti-ci lingues quam paroles adoptet — ergo íntransparent e índescomposibil. In consequentie de to poy li NON-ROM-ANG nationes senti ti-ci naturalistic lingues artificial quam plu desfacil quam Esperanto).

Lass nos conscier, qualmen noi regarda paroles indigen in nor lingues matrin: p.ex. un anglophon hom senti que li parol "underwear" es creat ex li paroles elementari "under" e "wear", o un germanophon hom senti que li parol "mitteilen" es creat ex li paroles elementari "mit" e "Teil". E un tcheco senti que li parol "poddolovat" (= subminar) es creat ex li paroles elementari "pod" e "dolovat" (= "sub", "minar"); ma p.ex. li paroles quam "synchronní, kompozice, transformace'' es por un tcheco paroles adoptet; un tcheco qui ne have un convenent education linguistic, senti paroles adoptet quam íntransparent e índescomposibil.

Ma pro que Interlingue es composit ex paroles international, dunc — quam yo ha ja dit — just li paroles latin e grec in Interlingue deve esser considerat quam indigen, e noi deve sentir ti-ci paroles tam quam p.ex. un anglophon hom senti li parol "underwear" - quam creat ex li paroles "under" e "wear". E in Interlingue noi va obtener un tal sentiment talmen, que noi va comprender omni informationes, celat in li historic orthographie.

Ti-ci mi idés es nov por Interlingue, e yo ha scrit to por auxiliar a Interlingue imposir se in li munde. Pro to li adherentes de Interlingue mey ne resister a mi propositiones, ma in contra, ili mey comprender ti-ci mi idés!

A saver, ti homes queles va far connossentie de Interlingue quam un concis extracte del greco-latin philologie + etymologie, va connossentar que Interlingue es anc un excellent lingue por communication international. E por to ti-ci homes va devenir nor alliates. E ti-ci alliates certmen va influentiar lor ulteriori collegos - ergo li "infection" de Interlingue va esser transmisset plu lontan.

Li adherentes de Interlingue mey conscier que Interlingue con li simplificat orthographie ja havet su chance por monstrar su aptitá - a saver presc durant un secul! E noi vide que to ne ha monstrat se apt — Interlingue ne ha imposit se marcantmen in li munde. Ergo lass nos nu provar monstrar al publica Interlingue con li historic orthographie e li historic pronunciation (+ con li concis instruction pri li etymologie del greco-latin paroles) e lass nos ne perdir témpor in mutual polemicas e in defension del stagnant e rigid idés queles ne vide li tot veritá!

E nu yo va monstrar, qualmen li historic orthographie e li historic pronunciation va auxiliar nos a to que noi mey sentir Interlingue quam un lingue in quel li paroles grec e latin es sentit quam paroles indigen.

Lass nos prender p.ex. li parol "correctura" - de latin orígine. In prim, lass nos descomposir ti-ci parol in li max litt possibil elementes = morphemes, in ti-ci casu in li prefixe, li radica e li du suffixes: con + reg + t + ura. In li connexion con + reg + t li consonantes va assimilar a se, ergo noi va reciver li form "correct". E nu lass nos remarcar li pronunciation: si noi va pronunciar li son-gruppe "-rr-" secun li historic pronunciation quam [rr] - ergo noi va pronunciar un duplic consonant, talmen to va esser li sam casu, quam si noi va har pronunciat in anglesi p.ex. li indigen parol "midday", o "mitteilen" in german, o "poddolovat" (= subminar) in tchec. Ma un different casu eveni, quande noi va har pronunciat in anglesi li adoptet parol "correction", o "Korrektur" in german (ta on ne pronuncia li "rr" duplicmen quam [rr], nam por anglesi e german ti-ci paroles es adoptet e ne indigen). E in tchec on mem scri "korektura", ergo ne con li duplic "rr", nam anc por li tchec lingue ti-ci parol es adoptet, e ne indigen.

Ma si noi vole sentir li paroles latin e grec in Interlingue quam paroles indigen, poy si noi in Interlingue scri "corectura" (ergo noi usa li simplificat orthographie) e pronuncia [korektura], poy to es un intervetion tam ínsensibil, quam si noi vell changear li anglesi parol "midday" a "miday", o li german parol "mitteilen" a "miteilen''. In li tchec lingue existe mem un tal situation que li parol "podolovat" (= un poc minar, a saver solmen durant un curt témpor) have un altri notion quam li supra presentat parol "poddolovat" (subminar).

Similmen noi vell posser descomposir p.ex. li parol "grammatica"—de grec orígine —, in li radica e li quar suffixes (in realitá it acte se solmen pri tri suffixes, nam li "ma + t" es originalmen li un suffix, ma li "t" desappari in alquel formes, dunc pro simplicitá yo prende to-ci quam li du suffixes): graph + ma + t + ic + a. In li connexion graph + ma li consonantes va assimilar a se, ergo noi va reciver li form "gramma-".

Nu yo vole dir ancor ti-ci precisant coses :

1) Chascun hom in li munde, qui vole apprender alcun foren lingue, apprende anglesi. Anglesi have — e va haver — li historic orthographie. Ergo Interlingue con li historic orthographie posse esser anc propagat quam un complement al studie de anglesi. Sur li base de Interlingue con li historic orthographie chascun, qui apprende anglesi, posse penetrar bonmen ad-in li structura de international paroles in anglesi.
E to posse esser bon ne solmen por li homes qui apprende anglesi, ma anc por li homes anglophon e anc francophon — que ili mey apprender comprender li historic orthographie quel ili have in lor lingues matrin (e li lingue italian have partialmen anc li historic orthographie + historic pronunciation, nam ti-ci lingue have almen li duplic consonantes); yo pensa per to que ili mey apprender comprender to, quo li historic orthographie cela in se.

2) E on posse propagar Interlin gue con li historic orthographie e li historic pronunciation anc in ter ti homes qui have hispan e portugalesi quam lingue matrin. Ti-ci lingues — in opposition al anglesi e francesi — ne have li historic orthographie, e pro to Interlingue con li historic ortho graphie e li historic pronunciation vell esser por les un concis connosentie del latin (e del grec) quam punctu de departe del orígine del hispan e portugalesi. E self-evidentmen, to vell esser bon anc quam un complement al studie de anglesi, quam yo ha ja dit in li punctu (1).

3) E yo ha ja dit que mersí a ti penetration ad-in li structura del international paroles noi posse facilisar a nos li apprension de ti-ci international paroles (quo es important por li NON-ROM-ANG nationes). Yo self es un hom qui utilisa plu tost li logic derivation quam li mechanic memorie, e pro to yo ha revelat un grandissim utilitá del historic or thographie por li parol-derivation. Yo ha convictet me que un grandissim quantité de international paroles posse esser compo
sit ex poc radicas, prefixes e suffixes.

4) Li grec elementes orthographic — "ph, rh, th, ch (character), y (systema)"—va possibilisar conscier que li observat radica es de grec orígine, e noi poy posse esser conscient del latin e del grec paralleles, p.ex.: transformation x metamorphose, transposition x metathese, composition x synthese, lucifer x phosphor etc, etc, etc.
Lass nos conscier p.ex. que li paroles "con" e "témpor" quel es de latin orígine, equivale semanticmen precismen al grec elementes "syn-" e "chrono"; e pro to li paroles ,,contemporan" e "synchronic'' es in omni casu semanticmen simil, benque self-evidentmen ili ne es semantic-men identic.
Lass nos prender p.ex. li "telefon" in li simplificat orthographie vice li "telephon" in li historic orthographie por li sam barbarisme quam si noi vell scrir in german li "Stazion" vice li "Station", o mem in anglesi li ,,staishen" vice li "station".

5) E quo concerne li duplic consonantes, Interlingue con li simplificat orthographie usa duplic consonantes solmen in alquel casus, e ne usa les in cambie in li altri casus (regrettabilmen just ta, u es as-similat li final consonant del prefix; p.ex. in li simplificat orthographie on scri "corectura" e ne "correctura"—to es un grav manca del simplificat orthogra-phie, nam on ne vide que ci es li prefix "con-" quel es assimilat ad-in li form "cor-"). Ma li consequent scrition de duplic consonantes secun li historic orthographie va possibilisar delimitar li assimilat prefix fro li radica. E to va possibilisar nos vider que p.ex. in li paroles de latin orígine "municipal" e "commun" es li sam radica "mun-"; e similmen noi vide li sam radica ("reg-/ rec-") in li paroles de latin orígine "regulation" e "correctura"— ti-ci parol esset analysat supra, etc, etc. E noi posse trovar li sam radica ("graph-") anc in li paroles de grec orígine "graphic" e "grammatica"—quam noi ja videt supra (in ti-ci casu it acte se pri li assimilation del final consonant del radica al initial consonant del suffix), etc, etc.

6) Li simplificat orthographie es phonetic, ma solmen pro to que ti-ci orthographie ne distincte al quel son-gruppes (i.e. li grec elementes orthographic e li duplic consonantes). Ergo li simplificat orthographie solmen ínclara li interni structuras de paroles in ternational. Ma li historic orthographie posse devenir anc phonetic, si noi addi a it li historic pronuciation secun mi proposition (vide mi contribution in Cosmoglotta 297).

7) Nequí mey timer li historic pronunciation! In li Cosmoglotta 301 yo ancor scri que un membre de ti o ti-ta nation posse pronunciar ex li historic pronunciation solmen to quo il va esser capabil pronunciar. Ya anc li actual pronunciation de Interlingue es mastxisat per membres de divers nationes con un different success. E in mi land li historic pronunciation secun mi proposition ha esset mastrisat per dyslectic e dysgraphic apprensores de tapeteríe. Dunc, mey li munde (ergo educat homes del munde) ne lassar ahontar se per ti-ci homes sin talent por studiar. E ti-ci homes sin talent por studiar senti anc li historic orthographie quam absolutmen mastrisabil.

8) E qualmen noi va regardar li relation del latin paroles al grec paroles in Interlingue? Lass nos regardar to talmen, que li "basic materie" del latin paroles ha organicmen incorporat in se un strate del grec paroles (li educat ancian romanos tande apprendet grec). Sub li notion "organic incorporation" yo pensa to, que ti-ci strate del grec paroles partiprende li productiv parol-formation (principalmen in li terminos del scientie e del technica). Un simil maniere — ma ancor in plu grand mesura — trova se in japanesi quel ha adoptet mult paroles ex li classic chinesi; ti-ci chinesi paroles es incorporat in li japanesi systema del productiv parol-formation, ergo ti-ci chinesi paroles vive lor "novi vita" in japanesi. E in japanesi noi reconnosse ti-ci chinesi paroles secun li distinct form — ci existe un tal-nominat japanesi letion de chinesi signes, e un chinesi-japanesi letion de chinesi signes. To-ci mey esser quam instruction por omni adversarios del historic orthographie in Interlingue — li grec elementes orthographic "ph, rh, th, ch (character), y (systema)" possibilisa nos securmen distincter grec paroles, radicas e prefixes fro li latinis.

9) E in quant it acte se in Interlingue pri paroles de latin origi-ne, ma queles es modificat secun li lingues romanic (p.ex. "rey" havent su orígine in li latin ,,rex, regis"), ti-ci paroles in Interlingue mey esser regardat quam modificationes de formes del original paroles latin con li scope univocmen distincter li signification. In tchec existe p.ex. un sequent pare de paroles con un litt modification formal e con un distinction semantic: "dívka = puella" e "dêvka = prostituta". Li pares de paroles in Interlingue con un tal distinction del signification es sovente creat artificialmen e ili ne existe in li romanic lingues, p.ex. "témpor" x "tempe". Solmen alquande tal pares trova se anc in li romanic lingues, p.ex. "pensar" x "pesar" (ex ti-ci paroles li "pensar" es original latin, e ,,pesar" ha originat ex "pensar" in li romanic lingues). Li artificialmen creat pares quam "témpor" x "tempe" es tre util, nam mersí a les, Interlingue es semanticmen absolutmen precis. E quam yo ha ja dit, lass nos regardar p.ex. li parol "tempe" quam un modification del latin parol "témpor". Ergo li modificat paroles quam "tempe" ne debilisa li greco-latin charactere de Interlingue.

Ci yo signala que Interlingue es plu proxim al latin quam li romanic lingues, e pro to Interlingue posse esser characterisat quam un majoritari heredante del greco-latin passate, ma to-ci ne posse esser dit pri li romanic lingues. A saver, de un látere in li romanic lingues existe paroles queles ha passat un fluent evolution ex li latin ad-in li romanic lingues (p.ex. li francesi parol ,,eau" ha evoluet ex li latin parol "aqua"), e del altri látere in li romanic lingues existe paroles queles esset plu tard transprendet directmen ex latin con li scope inrichar li lexico (p.ex. li francesi parol "aquatique"—in ti-ci adjective li latin radica "aqua" ne es changeat). E nu yo signala que Interlingue es composit ne ex paroles del typ del francesi "eau" (ergo ex paroles, modificat per un fluent evolution ex latin), ma it es composit principalmen ex paroles adoptet directmen ex latin, e pro to in Interlingue existe li parol "aqua" - ergo directmen secun latin, e ne "eau" secun francesi o "agua" secun hispan. Ergo pro to Interlingue es un "majoritari heredante del greco-latin passate"!

Si in li romanic lingues ha passat li supra presentat changes del typ de "aqua" > "eau", "agua", poy in cadre del romanic lingues noi mem ne posse explicar alquel latin paroles.

Lass nos haver p.ex. in Interlingue li paroles "sufficer", "suffrer". Li element "suf-" es un assimilat latin suffix ex li prepositon "sub" quel es anc in Interlingue. Ma in li romanic lingues li preposition "sub" ne plu existe. P.ex. li francesi "sous" e italian "sotto" ha evoluet ex li parol "subtus" in latin vulgari. E hispan have un totrnen altri parol — p.ex. "debajo de". Ergo li paroles "sufficer", "suffrer" es sentit quam índescomposibil e íntransparent in li romanic lingues — sammen quam li tchec lingue senti p.ex. li paroles "kompozice", "korektura", "iluminace" etc. Pro to li homes qui cuida pri li lingue, ha arrivat che alquel lingues romanic a to que ti-ci lingues romanic ne besona li historic orthographie, e dunc ta on ha introductet li orthographie simplificat — in hispan, in portugalesi. Solmen francesi have li historic orthographie. E italian have ex li historic orthographie solmen duplic consonantes, nam li duplic consonantes es anc in liitalian pronunciation.
Noi vide que Interlingue (benque it have anc pur romanic expressiones quam p.ex. li supra presentat "pesar" quel ha evoluet ex li latin "pensar") es mult plu latin quam li romanic lingues. Pro to it ne es bon que Interlingue mey esser ínsensibilmen comparat con li romanic lingues. E dunc it ne es bon voler que li orthographie de Interlingue mey esser p.ex. quam in hispan, i.e. li simplificat orthographie. Un comparabil partenero de Interlingue es solmen latin (e grec), secun quel it es bon fixar li orthographie e li pronunciation de Interlingue — ergo li historic orthographie e li historic pronunciation.

10) Ti paroles in Interlingue, queles es de altri orígine, precipue de germanic (p.ex. "old", "mey", "fro"), es de númere presc negligibil. Ergo ti-ci paroles ne debilisa li greco-latin charactere de Interlingue.

11) Estimat letores de Cos moglotta, nu ja chascun de Vos posse provar propagar Interlingue in Vor país, a saver quam un concis extracte del greco-latin instruction, quam un lingue in quel li paroles grec e latin posse esser sentit quam indigen, e ne quam adoptet. Ma a to it va índispensabilmen appartener anc li historic orthographie e li historic pronunciation — per to li greco-latin instruction va infortiar se ancor mult plu. E natural-men chascun hom qui va connossentar Interlingue, poy va appreciar ti-ci lingue anc pro su rational grammatica e parol-formation, e pro su univoc paroles, ergo il va appreciar Interlingue quam un lingue convenent por li international intercomprension.

Ma Vu deve acceptar to, que ti-ci lingual avantage de Interlingue ne va esser un primari motivation por eventual interessates. Ples tener sempre in li memorie que partú in li munde homes studia ante omnicos anglesi, e que dunc homes ne va creder a Vos quande Vu va promesser a les que just Interlingue va devenir un lingue international! Ergo ples conscier que just solmen Interlingue quam un concis extracte del greco-latin instruction (quo posse servir p.ex. quam un complement al studie de anglesi) posse esser ti primari motivation! It va esser possibil attraer homes a un concis philologie classic, ma ne a un lingue "per quel on parla in null país"!

Pro to ples in prim procurar Vos alcun collaboratores e adaptar alcun manuale e un concis vocabularium in Vor lingue matrin talmen, que li historic orthographie mey esser plenmen utilisat in les. E durant li propagation de Interlingue Vu va poy monstrar al homes anc li historic pronunciation.

Si Vu va ganiar almen 200 interessates a 1 million habitantes de Vor país (in quant possibil talmen, que ti-ci interessates mey esser proportionalmen disperset inter habitantes de Vor país), to va esser ja un bon fundament. A saver, che ti-ci densitá de interessates it va esser possibil crear in chascun plu grand cité un micri club. In ti-ci etappe it va acter se pri to que on mey effortiar se ganiar max mult homes possibil queles posse haver un interesse pri un concis extracte del greco-latin instruction per medie de Interlingue.

Poy — in li ulteriori etappe — it va esser important, que ti-ci clubs mey propagar max intensivmen su successes in li intercomprension international (i.e. in li intercomprension con li extran Interlingue-clubs, resp. con li individuales in extrania) inter local habitantes. E ples conscier que li hom de hodie va percepter to altrimen quam in passate. Antey li majorité de homes posset carir li intercomprension international, ma hodie li homes es sovente fortiat al international intercomprension, precipue in su profession. E pro curiositá poy alcun homes va voler comparar su successes in li international intercomprension (p.ex. per medie de anglesi) con li successes de ti Interlingue-clubs. E talmen ulteriori interessates pri Interlingue posse esser ganiat (li quantitá va geniter un plu grand quantitá). Ma it va esser important que ti-ci nov interessates mey esser ganiat por sempre, ne solmen por un curt témpor. Pro to it es necessi monstrar a les strax que Interlingue es anc un concis extracte del greco-latin instruction, e que to es un lingue in quel li greco-latin paroles posse esser sentit quam indigen, e ergo que li connossentie de Interlingue have un signification, mem si it ne vell esser introductet quam un lingue international.

E ancor alquó: Si Vu va propagar Interlingue, ples ne esser ínamical contra Esperanto e Interlingua de IALA. Ples conscier que ti qui vole apprender mem omni ti-ci tri artificial lingues (i.e. Esperanto, Interlingue e Interlingua de IALA), va besonar por to substantialmen minu mult témpor quam por un sol lingue national (p.ex. anglesi, german, etc). Ples conscier que un mult plu grand ínamico es ti homes qui refusa quelcunc lingue artificial!

E yo ancor vole dir alquó al recrutament de interessates pri Interlingue in li anglophon países: li homes in ti-ci países besona apprender null foren lingue (nam in contrari li tot munde apprende anglesi). Ma in li population generalmen existe un certmicri parte de homes queles have tendenties interessar se pri foren lingues. E li homes con ti-ci specification, queles esset fortunat in nascer quam membres de un anglophon país, ha trovat se in li totrnen ideal situation. A saver, ili ne es obligat apprender foren lingues, ma ili posse apprender lingues quande ili self vole to, e ili posse apprender tal lingue qual ili self vole. Ergo solmen li anglophon países have ti specification que Interlingue posse esser propagat in les quam un hobby! - Ma por que ti-ci hobby mey esser sufficentmen interessant por li anglophon homes, it es necessi que in li céteri (i.e. non-anglophon) países mey esser ganiat por les sat parteneros por li contactes international (e quam yo ha ja dit, interessates in li non-anglophon países va esser primarimen ganiat por Interlingue quam un concis extracte del greco-latin instruction).

Quo concerne li recrutament de interessates in li anglophon países, yo amemora anc li supra presentat punctu (1), u yo parla anc pri li recrutament de francophon interessates e italianes. Pri li recrutament de interessates hispanophon e lusophon yo parla poy in li supra presentat punctu (2).

·